Tri thức sức khỏe
Hệ trục não bộ – Tuyến yên – Tuyến vú
Th4
Hệ trục não bộ – Tuyến yên – Tuyến vú
Phụ nữ khi bước vào tuổi tiền mãn kinh – mãn kinh, họ gặp nhiều bất ổn do sự sụt giảm của progesteron, estrogen, testosterone, và đặc biệt là bộ hormone do hệ trục não bộ – tuyến yên – buồng trứng tiết ra. Đây là hệ trục thần kinh – nội tiết giúp điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, phát triển cơ quan sinh dục và hoạt động sinh dục ở nữ giới, kiểm soát phần lớn sức khỏe – sắc đẹp – sinh lý nữ.
Vậy chúng ta đã thực sự hiểu về vai trò quan trọng của hệ trục não bộ chưa?
* CHỨC NĂNG HỆ TRỤC NÃO BỘ:
Hệ trục này là thuật ngữ y khoa đề cập đến những tác động của vùng dưới đồi – não bộ, tuyến yên, buồng trứng vốn là các tuyến nội tiết đơn lẻ thành một thực thể duy nhất. Bởi vì các tuyến này thường hoạt động phối hợp nhau, nên các nhà sinh lý học và nội tiết học thấy để thuận tiện và dễ mô tả nên xem chúng như là một hệ thống duy nhất.
Trục não bộ-tuyến yên-buồng trứng là một phần quan trọng trong việc phát triển và điều hòa nhiều hệ thống của cơ thể, chẳng hạn như các hệ thống sinh sản và miễn dịch. Những biến động về chất nội tiết (hormone) trong cơ thể sẽ gây ra những thay đổi về số lượng chất nội tiết được sản xuất bởi mỗi tuyến dẫn đến nhiều tác động tại chỗ và toàn cơ thể.
Ở phụ nữ, trục này kiểm soát sự phát triển, sinh sản, và lão hóa. Gonadotropin-releasing hormone (GnRH) được tiết ra từ vùng dưới đồi. Phần trước của tuyến yên sản xuất ra hormone luteinizing (LH) và hormone kích thích nang trứng (FSH), sau đó buồng trứng tạo ra progesteron, estrogen và testosterone.
* CÁCH THỨC HOẠT ĐỘNG:
Bắt đầu từ cuối chu kỳ kinh này đến đầu chu kỳ kinh kế tiếp, não bộ tiết ra GnRH theo một nhịp độ đều đặn, được vận chuyển qua mạch máu đến tuyến yên, kích thích tuyến yên tiết ra các hormone FSH và LH. FSH và LH gây tác động lên buồng trứng, kích thích các nang noãn của buồng trứng – cơ quan đảm nhận vai trò sinh sản chính – phát triển, đồng thời sản xuất bộ hormone nữ, bao gồm: progesterone, estrogen và testosterone, tác động lên tử cung, tuyến vú và các cơ quan sinh dục thứ phát khác.
* CƠ CHẾ CHỈ HUY, ĐIỀU TIẾT, SẢN XUẤT VÀ PHẢN HỒI
Không có GnRH, FSH và LH, các nang noãn của buồng trứng sẽ không phát triển và sản xuất bộ hormone nữ. Ngược lại, hormone buồng trứng cũng có những phản hồi lên trên não bộ – tuyến yên để các cơ quan này điều chỉnh sự sản xuất các hormone đáp ứng nhu cầu cơ thể. Đây chính là cơ chế tự điều chỉnh của hệ trục.
Cơ chế “ra mệnh lệnh – báo cáo phản hồi ngược” và “tự điều chỉnh” này giúp hệ trục hoạt động nhịp nhàng từ thần kinh xuống nhà máy sản xuất bộ hormone nữ đúng và đủ với nhu cầu của cơ thể. Các hormone này vừa hoạt động độc lập, đồng thời lại tương tác với nhau để hỗ trợ cho các hoạt động của tế bào.
* VAI TRÒ CỦA HỆ TRỤC NÃO BỘ
Ở tuổi dậy thì, hệ trục giúp cho bé gái phát triển thành thiếu nữ với thay đổi vẻ bề ngoài, sắc đẹp. Đồng thời, bên trong cơ thể, bộ máy sinh sản được hoàn thiện để phụ nữ thực hiện chức năng làm mẹ.
Trong khi estrogen thúc đẩy sự phát triển và sức khỏe của các cơ quan sinh sản nữ như tử cung, vú …, progesterone có vai trò chính trong việc giúp phụ nữ mang thai, chuẩn bị nội mạc tử cung cho trứng đã thụ tinh và duy trì thai kỳ tốt trong giai đoạn đầu. Còn vai trò của testosterone là duy trì ham muốn tình dục …
Khi thời kỳ sinh sản chấm dứt, nếu được chăm sóc đúng cách, hệ trục sẽ tiếp tục giữ vai trò cân bằng bộ hormone nữ, giúp cơ thể người phụ nữ duy trì sức khoẻ và chất lượng cuộc sống. Người phụ nữ chỉ có thể duy trì khỏe đẹp khi bộ hormone nữ trong cơ thể mình được sản xuất một cách đầy đủ và hài hòa với nhau.
>> Xem thêm: Các triệu chứng tiền mãn kinh chị em cần biết
Nguồn: TT&T sưu tầm và bổ xung
